CARL GUSTAV JUNG EN BEWUSTZIJN
Volgens Jung zijn er belangrijke paralellen tussen de persoonlijke ontwikkeling van individuen en de maatschappelijke realiteit. Centraal staat daarbij zelfreflectie, en het bewustzijn dat zich kan ontwikkelen op grond van het leren herkennen van de werking van de schaduw. Deze bestaat uit oneigenlijke “drijvers” in het persoonlijk onderbewuste, en die behoren tot de persoonlijke, psychologische en historische mens die wij óók zijn. Wat is er aan de hand in onze tijd? De toekomst van de wereld, zo zegt Jung, hangt af van het aantal mensen dat bereid is om in de spiegel te kijken, zichzelf te zien, en schaduwwerk te doen. In onze tijd van opkomend populisme kun je zien hoe de stormen van xenofobie, antisemitisme, misogynie, homohaat etc. die over de wereld razen, hand in hand gaan. Bevreemdende beschuldigingen van kinderporno vanuit een soort “psychotische organisatie” zijn het gevolg van het mechanisme van “projectie”, dat ontstaat vanuit machtsdenken. Wat kan daarin voor jezelf, als individu, een juiste houding zijn? Daarvoor is verbinding nodig met het Zelf.
In ons onderbewuste deel hebben we naast de schaduw ook de archetypen, die laatsten behoren tot de ziel. Volgens Jung heeft de wereld niet alleen een buitenkant, maar ook een binnenkant: Het onbewuste heeft een wezenlijke, van het bewustzijn onafhankelijke energie, krachtens welke het een geweldige, psychische werkzaamheid kan ontvouwen. De wereld is zichtbaar in een tijdloos heden, dat vanuit de diepste en schijnbaar subjectiefste achtergrond der ziel overmachtig op ons inwerkt. De werkelijkheid heeft een buiten- en een binnenkant; de buitenkant is historisch, de binnenkant is boven- historisch; de buitenkant ken ik via mijn “ik”, de binnenkant via mijn “ziel”. In deze tweede dimensie, de diepten van het Zelf, zijn wij bijna direct het scheppende. Met die onpersoonlijke onderstroom verbonden blijven, dat is de manier waarop Jung het leven wil zien. Als je geen verbinding maakt met die onderstroom beweegt het leven zich alleen maar tussen geboorte en dood in, terwijl wij “ondergronds” al miljoenen jaren oud zijn.
Herma van der Weide (1949) is Neerlandica, filosofisch practicus en Jungiaans therapeut. Ze heeft een eigen praktijk in Utrecht. Zij doceerde jarenlang Nederlands aan de middelbare school, en daarnaast o.a. aan het Jungiaans instituut in Nijmegen en HOVO Utrecht.
Kees Voorhoeve heeft studies gevolgd over westerse mystiek, kabbalah en boeddhisme. Hij geeft les aan de Academie voor Geesteswetenschappen in Utrecht over spiritualiteit, zingeving en meditatie.
